Kłomino – miasto widmo w Polsce

Kłomino – miasto widmo w zachodniej Polsce w XXI wieku, nie przypomina ani mocno rozpopularyzowanego Czarnobyla wyludnionego z powodu wybuchu reaktora jądrowego. Przypomina bardziej miasta w Czeczenii po wojnie z końca XX wieku. I nie przypadkiem te dwie nazwy tu padły – oba przykłady mają związek z bandycką Rosją, której wojska zawsze są gdzieś, gdzie lokalni mieszkańcy ich nie chcą.

Ale zacznijmy od początku. Kłomino i oddalona o 12 km, bardziej znana miejscowość Borne Sulinowo, to dwie miejscowości znajdujące się w powiecie szczecineckim (w sąsiedztwie największego w okolicy miasta, jakim jest Szczecinek) w województwie zachodniopomorskim. Oba łączy wspólna historia. Po dojściu do władzy przez Hitlera, na jego polecenie wykupiono spore tereny, z których wysiedlono mieszkańców i wybudowano militarne miasteczko wraz z poligonem dla szkoły artylerii Wermachtu – tak powstało Borne Sulinowo, które w 1938 roku osobiście otworzył Adolf Hitler. Z kolei w Kłominie przed wojną stacjonowały niemieckie oddziały Służby Pracy. W trakcie II Wojny Światowej zorganizowano obóz jeniecki – był nim także tuż po wojnie, zmienili się jedynie jeńcy, którymi byli już wtedy Niemcy. Co ciekawe – w tym też okresie zburzono 50 poniemieckich budynków, aby pozyskać cegły na budowę Pałacu Kultury.

Zarówno Borne Sulinowo jak i Kłomino (i spore obszary leśne w okolicy) po wojnie przejęli Rosjanie (w Bornem Sulinowie 15 000 żołnierzy a do tego ich rodziny – całkiem spora miejscowość, Kłomino było mniejsze, ale i tak mieszkało tam ponoć 5000 Rosjan) i znikły z oficjalnych map Polski, która zyskała co prawda nowe ziemie na zachodzie (kosztem utraty terenów na wschodzie, choćby Lwowa), ale i nowych najeźdźców – Armię Radziecką, która miała tu np. magazyn broni atomowej (w Brzeźnicy obok Bornego Sulinowa). Wszystkie te miejscowości oficjalnie nie istniały, choć w lasach napotkać można było na normalne szlabany graniczne z radzieckimi strażnikami. Jedynie Szczecinek był oficjalnym polskim miastem, choć i tu sytuacja była dziwaczna, bo sporo było koszar wojsk radzieckich. Sam pamiętam te czasy, bo zabawnie wyglądało to, że na dworcu kolejowym tuż obok kas znajdował się… komisariat radzieckiej milicji w podobno niepodległej Polsce! Mieszkańcy nic dziwnego w tym nie widzieli, ot po prostu, jak się ruscy napruli, to nie można ich było zamykać w polskim areszcie, tylko odwożono na ten komisariat – taki był wtedy klimat. To były czasy, kiedy istniały tylko 2 kanały polskiej telewizji państwowej, więc atrakcją był nadajnik głównego kanału telewizji radzieckiej – podobny funkcjonował też w moim rodzinnym Szczecinie, gdzie także były koszary wojsk radzieckich (potem przejęli je Polacy i miałem okazję studiować w takich przerobionych na uczelnię wyższą, byłych koszarach najpierw hitlerowskich, potem radzieckich).

W 1989 roku wiosenna rewolucja zapoczątkowana przez Solidarność w Polsce rozpoczęła początek rozpadu Układu Warszawskiego nadzorowanego przez Moskwę, a pierwsze wolne władze Polski zażądały wycofania wojsk radzieckich z naszego terytorium (podobnie jak inne kraje byłego bloku wschodniego) i w 1993 nasz kraj stał się wolny od radzieckiej zarazy. Borne Sulinowo zasiedlono powoli przez Polaków (mieszkania były bardzo tanie, bo nie można było tam znaleźć pracy w nieistniejącym przecież oficjalnie mieście), niestety Kłomino stało się miastem widmem. Polacy szybko zaczęli dewastację budynków, wykradając wszystko, co miało jakąkolwiek wartość, włącznie z okablowaniem ze ścian, niszcząc przy tym budynki z płyty żelazobetonowej, na zdjęciach widać nawet ślady pożarów – taki obraz zniszczeń, to kilkanaście lat dewastacji miasta zamieszkiwanego wcześniej przez znienawidzonych najeźdźców ze wschodu. Dlatego przypomina ono obrazy z miast czeczeńskich – jak po wojnie, bez okien, ze śladami ognia, a do tego opuszczone i zarośniętymi drzewami obszarami przed klatkami schodowymi:

Wszystkie fotografie zostały wykonane dokładnie 5 lat temu, kiedy to w Boże Ciało 2010 roku wybrałem się tam z kolegami na wycieczkę. Obecnie, jak relacjonują internauci, zrujnowane budynki są kolejno wyburzane (budynek znajdujący się na początku artykułu został zburzony w 2014 roku, tak wynika z materiałów filmowych i komentarzy na youtube z tamtego okresu), mają pozostać tylko 4 budowle, bo niektóre były od razu przejęte w dobrym stanie i zamieszkane (ponoć tylko 2 rodziny tam mieszkają, bo dojazd jest niebywale trudny zdewastowaną drogą), część tylko teoretycznie przejęta i ponoć nadzorowana (to fakt, jakiś pies tam szczekał i pilnował ogrodzonego budynku wyraźnie oznaczonego):

A jak te budynki wyglądały w 2010 roku w środku? Oto przykład klatki schodowej na parterze:

A poniżej przykład, który umożliwia zrozumienie sformułowania drzwi do lasu:

Nie byliśmy tam jedynymi zwiedzającymi, było w tym samym czasie jeszcze kilka ekip, niektórzy nawet rowerami przyjechali, dzień był słoneczny, więc nawet sobie grilla zrobiliśmy na wolnym kawałku niezarośniętej przestrzeni między budynkami, a potem obraliśmy kurs na tętniące życiem Borne Sulinowo, gdzie podziwialiśmy eksponaty lokalnego muzeum. Choć ta nazwa to za dużo powiedziane, ot pewien pasjonat w swoim sporym garażu zrobił wystawę wszystkiego, co udało mu się zdobyć, a dotyczyło niemieckiej i radzieckiej historii tego rejonu. Żeby zwiedzić muzeum, trzeba było zapukać w okno przylegającego domu i miły pan za niewielkie wynagrodzenie otworzył nam swoje muzeum, opowiadając o eksponatach, na zdjęciu poniżej widać jeden z nich – maska przeciwgazowa dla konia – wyrób mógł pamiętać jeszcze I Wojnę Światową, kiedy to używano masowo broń gazową. Wyjeżdżając z Bornego Sulinowa, po drodze zajechaliśmy jeszcze na pobliski cmentarz obywateli byłego ZSRR, ostatnią pozostałość w pełni radziecką – co ciekawe, perfekcyjnie zadbany, nawet najdrobniejszych listków na i wokół grobów, wśród których niektóre ciekawie się wyróżniały, poniżej po prawej jedna z takich mogił typowego żołnierza:

Aby wzbogacić tę relację, zebrałem jeszcze kilka filmów umieszczonych w sieci. Pierwszy z nich nakręcono z interesującym komentarzem (widoki zimowe, bez zieleni drzew w trakcie deszczowej pogody – jeszcze mroczniej to wygląda):

Ten świetnie zmontowany film z kolei pokazuje szersze otoczenie, choć jest to już relacja z 2013 roku, kiedy to coraz mniej budynków dało się zwiedzić, pokazana jest także fatalna droga dojazdowa (ta asfaltowa):

I ostatni film, tym razem z 2014 roku, dojazd najbardziej ryzykowną leśną drogą (tak wskazuje ludziom GPS, my w 2010 roku nie daliśmy rady tamtędy dojechać, bo podmokłe podłoże w lesie groziło zakopaniem się, a nie mieliśmy terenowego pojazdu – wybraliśmy więc dojazd widoczny na poprzednim filmie).